De afgelopen maanden is er veel gesproken over nieuwe vormen van organiseren. Tegenlicht (VPRO) bracht in een recente uitzending een aantal inspirerende verhalen in beeld van organisaties die anders zijn. Ook Ricardo Semler (SEMCO) vertelt regelmatig over zijn ervaringen. Hun ervaringen raken mij en appelleren aan een diep gevoelde behoefte aan vernieuwing en leiderschap waar visie en daadkracht centraal staan.
Luisteren naar verhalen zoals die van Semler maar ook die uit andere organisaties (van o.a. een aannemer, een advocatenkantoor, een schoonmaakbedrijf, een fabriek, de politie, een overheidsorganisatie, zorg, onderwijs) maakt bij veel mensen een verlangen wakker. Dit verlangen gaat over organisaties waar je bij wilt horen. Organisaties die levendig zijn, die succesvol zijn. Organisaties waar je zelf invloed hebt en een bijdrage kunt leveren met alles wat je in huis hebt.
Het tegengestelde is voor ons vaak de realiteit. Veel mensen gaan naar hun werk en laten hun emoties en hun persoonlijke verhalen thuis. Ze laten hun passie thuis, hun bevlogenheid, hun gevoel voor kwaliteit. Er wordt toch geen aanspraak op gedaan of het wordt niet gewaardeerd of alle regels gaan er dwars tegenin. Je leert je er aan aan te passen maar bij iedere reorganisatie raak je een stukje van jezelf kwijt.
Afgelopen jaar zat de zaal vol bij Semler, de Tegenlicht uitzendingen worden goed bekeken. Toch roept het de vraag op: wie gaat daadwerkelijk een stap zetten om zo’n organisatie te realiseren? Wie gelooft echt dat dat kan, in een grote bank, een multinational, in een grote overheidsorganisatie, in een ziekenhuis, in een school? Welke CEO durft deze stap te zetten of welke manager van een businessunit of afdeling gaat dit doen? Dan ontstaat toch vaak wat cynisme of fatalisme. “Tsja, leuk verhaal maar dat lukt toch niet.”
De organisaties die op deze manier werken zijn meer dan succesvol. Ze presteren beter dan andere organisaties op financieel resultaat, klantwaardering, ziekteverzuim en medewerkerstevredenheid. In zijn boek ‘Reïnventing Organizations’ (2014) beschrijft Frederic Laloux deze organisaties. Zij hebben een duidelijke set aan uitgangspunten gebaseerd op vertrouwen (in plaats van angst en controle) en overvloed (in plaats van schaarste). “Giving up the illusion of control”
Zijn metafoor voor deze organisaties is een levend systeem. Alle organisaties hebben meerdere kenmerken gemeen:
- ze werken met zelfmanagement, er geen hierarchie, er is weinig of geen staf;
- er is een streven naar heelheid; je wordt aangesproken op alle facetten van menszijn
- de organisatie heeft een eigen evolutionaire bestemming
Als je meer wilt weten over inspirerende voorbeelden van deze organisaties verwijs ik je naar het boek van Frederic Laloux: Reinventing Organizations.
Inmiddels zijn ook in Nederland een aantal organisaties gestart op deze reis naar ‘Uncharted Territory’. Want er is geen blauwdruk voor jouw organisatie. Gaandeweg kun je ontdekken wat nodig is; door goed te luisteren. Naar de bestemming van de organisatie; naar de omgeving en naar de mensen in de organisatie. In de onderstaande slides vind je meer informatie over de kenmerken van deze organisaties.
Maria Sturm en Martine van der Steeg
